Zachowanie się jeleni w różnym wieku

Byczki w pierwszym porożu nie uczestniczą w rykowisku i trzymają dystans od chmary, w obawie przed agresją byka stadnego. Po godach na ogół przyłączają się do chmary rodzinnej, a później w stadkach jednopłciowych wędrują na żerowiska.


Jelenie w drugim porożu nie biorą udziału w rykowisku, choć już zaczynają interesować się łaniami. Zachowują się bardzo asekuracyjnie, gdyż obawiają się byka. Pomimo prób, jeszcze nie udaje im się wydobyć poryku z gardła. Po zakończeniu rykowiska wędrują na żer w chmarach jednopłciowych, złożonych z samych młodych byczków, najliczniejszych ilościowo.
Jelenie w trzecim i czwartym porożu zaczynają już tęsknie i zawodząco porykiwać za łaniami, które na ogół przebywają już w chmarach rykowiskowych i przez to są dla nich niedostępne. Mogą czasem skorzystać z nieuwagi byka stadnego i pokryć pojedynczą samicę oddaloną chwilowo od chmary. Spełniają rolę typowych chłystków i kibiców.

Zachowanie byków pięcio- i szcześcioletnich jest już bardziej zróżniocowane. Pomimo dużego zainteresowania łaniami, te słabsze spełniają nadal rolę chłystków i kibiców, chodząc samotnie i często tęsknie porykując. Ryk takiego jelenia zawiera w sobie wyraźnie trzy tony (fazy). Zwierzęta prowadzą już ostrożniejszy tryb życia poza okresem godowym.

Jelenie w siódmym, ósmym i dziewiątym porożu decydują o reprodukcji w okresie rykowiska i jako byki stadne są najmocniejszymi osobnikami w miejscowej populacji. Odzywają się mniej niż byki młode, szukające łań, lecz niższym dwutonowym rykiem oznajmiają rywalom, że są gotowe do walki o posiadanie samic w chmarze. W okresie rykowiska nie opuszczają swoich towarzyszek przez całą dobę, wychodząc z nimi o zmroku na otwarty teren, i same prawie nie żerując. Są już ostrożne i poza rykowiskiem prowadzą jeszcze bardziej tajemniczy tryb życia, tworząc stadka liczące po kilka osobników.

Byki w trzeciej klasie wieku, to jest jedenastoletnie i starsze, odbywają rykowisko w towarzystwie coraz mniejszej liczby łań. Odzywają się rzadko – wydając niskie, jednotonowe i groźne pomruki. Kulminacja rozwojowa u tych byków przypada na wiek jedenastu dwunastu lat, aby w następnych latach mieć tendencję schodzącą, zarówno w sile oręża, jak i w sile fizycznej.

W okresie rykowiska dzierżą one coraz mniejsze chmary łań, a w końcu mogą zadowalać się tylko jedną, niepłodną już towarzyszką życia. Po rykowisku wiodą bardzo tajemniczy i samotny tryb życia. Czasem tolerują towarzystwo jednego byka, znacznie młodszego wiekiem, w roli adiutanta, o czym już wspominałem. Adiutant zawsze wychodzi pierwszy na otwartą powierzchnię, biorąc jakby na siebie odpowiedzialność za bezpieczeństwo swojego „szefa”.
Bogdan Michalak